Ar-Ge Yasasında İlişkin Değerlendirme

TMMOB Makina Mühendisleri Odası

Yönetim Kurulu Başkanı Emin KORAMAZ:

Bir Yıl Önce Ar-Ge Yasasında Çalışanlar Lehine Yapılan Düzenleme Ortadan Kaldırılarak İşletmeler Lehine Değiştiriliyor.

TBMM’de Benimsenen “İşsizlik Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”un 8 ve 15. Maddeleri ile “5746 Sayılı Ar-Ge Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun” ve Bu Yasa Uyarınca Çıkarılan Yönetmelikte Mühendisler Aleyhine Düzenleme Yapılmaktadır

Oluşturulması Gereken Alt Yapı Gereksinimini Dışlayan ve Nitelikli Ar-Ge Personeli İstihdamını Düşürecek Olan Bu Düzenleme Bir “Ar-Ge Cinayeti”dir

28.02.2008 tarih ve “5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesine Yönelik Yasa”da, Ar-Ge personelinin yetişmesine ve işletmelerde uzun vadeli istihdamına önem verildiği söz konusu edilmektedir. Zira ancak böylece Ar-Ge alt yapısının geliştirilmesi ve yeteneklerinin kazanılması mümkün olabilecektir.

Gelişmekte olan ülkelerde en büyük sorunlardan biri, işletmelerin cirolarından Ar-Ge’ye fon ayırmaları ve ayrı bir Ar-Ge bölümünün kurulmasıdır. Bu bölüm kurulduğunda genellikle nitelikli mühendis kadrosuna ihtiyaç duyulmaktadır. Böylece alt yapının kalıcı olması, Ar-Ge projelerinde etkin çalışılması ve yeni projeler üretilmesi söz konusu olabilmektedir. Ar-Ge bölümünde çalışan mühendisler kurumun Ar-Ge yeteneğinin geliştirilmesinde de önemli bir rol oynamaktadırlar. Özellikle Ar-Ge merkezi kuran işletmelerdeki mühendisler, yeni ürün projelerinde veya mevcut ürünün geliştirilmesinde firmanın belkemiğini oluşturan bir yapılanmayı sağlayabilmektedirler. Böylelikle firmanın ürün yelpazesi gelişmekte, rekabette üstünlük kazanmakta ve kurumsal desteklerden hibe ile kredilerden yararlanılmaktadır.

Bu nedenle 5746 sayılı Yasada Ar-Ge faaliyetlerinde bulunan işletmelerde çalışan personelin ücretlerinde bir artış sağlayacak indirimler konulmuştur. Buna göre Ar-Ge personelinin ücretlerinden kesilen gelir vergisi doktoralı olanlarda % 90, mühendislerde % 80 muafiyete tabi kılınmıştır. Böylece belirtilen Ar-Ge personel ücretlerinde doğrudan bir artış söz konusu idi.

Ancak Hükümetin 9 Şubat’ta TBMM’ye sunduğu ve dün görüşmesi tamamlanan “İşsizlik Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”un 8 ve 15. Maddeleri ile çalışanların aleyhine, şirketlerin ise lehine olan bir değişiklik yapılmış ve 5746 sayılı Yasadaki 5. maddenin sonuna gelmek üzere bir geçici madde eklenmiştir. Bu geçici madde, mutlak bir şekilde Ar-Ge personelinin aleyhinedir. Teşvikten Ar-Ge harcaması yapan işletmelerin yararlanması sağlanmaktadır. Şöyle ki: “31.12.2013 tarihine kadar, 3 üncü maddenin 2. fıkrasında belirtilen Ar-Ge ve destek personelinin, bu çalışmalar karşılığında elde ettikleri ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin; doktoralı olanlar için % 90’ı, diğerleri için % 80’i verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilir (silinir, düşürülür, yani ödenmez). Bu süre içinde anılan maddenin bu maddeye aykırı olan hükmü uygulanmaz.”

Yani daha önce doktoralı olanlarda % 90, mühendislerde % 80 oranındaki gelir vergisi muafiyeti, çalışanlardan alınarak işletmelere aktarılmaktadır.

Bu düzenleme, Ar-Ge personeli çalıştıran işletmelerde nitelikli personel istihdamını baltalayıcı ve düşürücü niteliktedir. Zira bir süre sonra mevcut Ar-Ge personeli daha düşük ücret kıskacına alınıp ayıklanacak, yerlerine düşük ücretle yenileri gelecek ve yine kalıcı bir Ar-Ge alt yapısı oluşturulamayacaktır.

Görüldüğü gibi, sözde “küresel krizin olumsuz etkilerinin giderilmesi”ne yönelik olarak gerekçelendirilen yasa ile yüksek nitelikli işgücünün ücreti ile oynanarak, zaten yeterince oluşturulamayan Ar-Ge alt yapısını bozucu ve çalışanlar aleyhine bir düzenleme söz konusudur.

Odamız, bilimi ve teknolojiyi esas alan, AR-GE ve inovasyona ağırlık veren, istihdam odaklı ve planlı bir kalkınmayı öngören sanayileşme politikaları uygulandığında, ülkenin ihtiyacı olan kazanımların elde edilebileceği görüşünü hep savuna gelmiştir. Odamız, 5746 sayılı Yasa’nın çıkarılma sürecinde de, bu yasanın yabancı sermayenin istediği düzenlemeleri getirdiği, üniversiteler bünyesinde kurulmuş olan teknokentlerin tasfiye edilmesine giden yolu açacağını ve AR-GE çalışmalarına gereken katkıyı sunmayacağını vurgulamıştı.

Hükümetin TBMM’ye sunduğu ve benimsenen “İşsizlik Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”un 8 ve 15. Maddelerinde yapılan düzenleme ile 5746 sayılı Yasa’nın ücretli mühendislere getirdiği avantaj da yok edilmekte, Ar-Ge Yasası daha fazla ülkemiz aleyhine bir içeriğe kavuşmaktadır.

Söz konusu yasa kapsamında Ar-Ge Merkezi başvurusu yapan kimi firmaların, gelir vergisi stopajı desteğine el koymak için girişimler içinde oldukları ve yasal açıdan zor durumda kalmamak için, personellerine, ücretlendirme sistemini değiştirecek yeni sözleşmeler imzalamaları için dayatmalarda bulundukları biliniyordu.

Bakanlar Kurulu’nun, bu düzenleme ile söz konusu firmaların çalışanlarına yasayla tanınan bir hakka el koyma yönündeki sıkıntı ve eğilimlerine ilişkin bir çözüm geliştirdiği anlaşılmaktadır. Oysa gerçekten Ar-Ge alt yapısı kurulmak isteniyorsa, bu “Ar-Ge cinayeti”nden geri dönülmeli ve gelir vergisi muafiyeti doğrudan ücretliler ile ücretli mühendislere intikal ettirilmelidir.

Emin KORAMAZ

TMMOB Makine Mühendisleri Odası

Yönetim Kurulu Başkanı