Sanayi metalde gelir eşitsizlikleri

Makina Mühendisleri Odası Araştırmasına Göre En Büyük 500 Firma Arasında Yer Alan 178 Metal Firmasında Büyük Bölüşüm Eşitsizliği Var

Metal işkolunda katma değerden firma kârı yüzde 40 iken ücretin payı yüzde 17

TMMOB Makina Mühendisleri Odası, her ay iktisatçı-yazar Mustafa Sönmez’in katkısıyla hazırladığı sanayinin sorunları bülteninin sekizincisini “Metal İşkolunda Büyük Firmalarda Gelir Eşitsizliği” konusuna ayırdı.

İSO, TİSK ve TÜİK verileri kullanılarak yapılan araştırmada metal işkolundaki eşitsizliklere dikkat çekildi. Araştırmanın bulguları şu başlıklarla ifade edildi:

• Mayıs ayında yükselen metal işkolunda işçi hareketinin direnişi, üretimi de önemli ölçüde etkiledi. TÜİK verilerine göre otomotivde Mayıs üretimi Nisan’a göre yüzde 21 geriledi. Diğer ulaşım araçları alt sektöründe de Mayıs ayında düşüş yüzde 21’i buldu.

• Türkiye’nin en büyük 500 firmasının 178’inin yer aldığı metal işkolunun toplam cirodaki payı yüzde 42,5’u bulmuştur. Yine bu 178 metal firması, en büyük 500’ün toplam ihracatının yüzde 52,5’ini gerçekleştirmektedir. Metalin büyük 178 firması, ilk 500’ün istihdam ettiği 640 bine yakın ücretlinin de yüzde 26,5’ini bünyelerinde barındırmaktadırlar.

• Sanayinin egemeni sayılan metal işkoluna ait 2014 verileri, brüt katma değerin dönem kârı ve ücret olarak paylaşılmasında oldukça büyük adaletsizlikler olduğunu ortaya koymaktadır. Kabaca, brüt katma değerden kârın payı yüzde 40’ı bulurken, ücretin payı yüzde 17’de kalmaktadır. Büyük metal işyerlerinde sendika örgütlülüğü olmasına rağmen, bu fark yaşanmıştır.

• İlk 10 arasında dönem kârının üretilen brüt katma değeri açısından ilk sırayı Ereğli Demir Çelik yüzde 110 ile alırken Mercedes Benz yüzde 68 ile ikinci sırayı, İskenderun Demir çelik ise yüzde 51 ile üçüncü sırayı almıştır. İlk 10 firma içinde dönem kârını brüt katma değere göre en düşük gösterenler Koç Grubu’na ait Arçelik (Yüzde 19) ile Ford Otomotiv (yüzde 14) olmuştur.

• İskenderun D.Ç. ve Ereğli D.Ç. gruplarında ücretlerin brüt katma değerden en düşük payı aldıkları ve ilkinde yüzde 8’in ikincisinde ise yüzde 13’ün altında bir ücret payı olduğu anlaşılmaktadır. Tofaş, Ford, Mercedes gibi otomotiv firmalarında da ücretlerin brüt katma değerden aldıkları paylar ortalama yüzde 15 ile 18 arasındadır.

Makina Mühendisleri Odası’nın araştırmasının sonuç bölümünde ise şöyle denildi:

“Bu bölüşüm çarpıklığı nedeniyle önce otomobil fabrikalarında olmak üzere ücretliler kendilerini temsil eden sendikanın bölüşüm konusunda yeterince doğru politika izlemediğini düşünerek sendikayı protesto etmiş, ayrıca bu haklı tepkiyi anlayışla karşılamayan ve saygı göstermeyen işvereni de protesto ederek üretimi yavaşlatmış, yer yer durdurmuş ve seslerini tüm Türkiye’ye hatta Avrupa’daki işçi örgütlerine duyurmuşlardır. Ücretlilerin mücadelesi demokratik kitle örgütlerince, demokrat kamuoyunca da hep desteklenecektir.”