TMMOB 1997 SANAYİ KONGRESİ DEĞERLENDİRMESİ

Global ve yerel katmanların artan ağırlığı üretimin ve hizmetin örgütlenmesini zenginleştirirken bu hareketliliğin ve yaygınlaşmanın ulusal katmana olan borcunu iyi bilen gelişmiş ülkeler bu avantajlarının alabildiğine değerlendirmekte, “uluslar arası yenilik rüzgarları”nın dayattığı modalar aracılığı ekonomik ve entelektüel egemenliklerini pekiştirmektedirler.

TMMOB adına Makina Mühendisleri Odası tarafından düzenlenen ‘97 Sanayi Kongresi Toplu Bakış; ekonomilerin uluslar arası düzeyde yeniden yapılandırıldığı bir dönemin netleşmeye başladığı bir zaman dilimi içerisinde gerçekleştirilmiştir. “97 Sanayi Kongresi”çalışmaları 2 yıllık bir zaman periyodunu kapsamaktadır. Bu 2 yıllık süreç içerisinde Kongre kapsamında ele alınması planlanan konularla ilgili olarak bir dizi toplantı ve atölye çalışması gerçekleştirilmiştir. 21.08.1996 tarihinde Sanayi Kongresi hazırlıkları kapsamında Kongre Danışmanlarının ilk toplantısı yapılmıştır. 19.10.1996 tarihinde Oda Merkezi‘nde Sanayi Kongresi 1.Düzenleme Kurulu Toplantısı yapıldı. Toplantıda, Yürütme Kurulu‘nun belirlediği Kongre Ana Temaları ile Kongre kapsamında yapacağı etkinlikler Düzenleme Kurulu‘nun bilgisine sunuldu. 02.11.1996 tarihinde, Kongre etkinlikleri kapsamında; Milliyet Gazetesi‘nde “Anadolu Kaplanları” adlı yazı dizisini hazırlayan gruptan Deniz Güçer ile Oda Merkezinde bir söyleşi düzenlenmiştir. Söyleşide; Sn. Güçer, değişik yörelerde özellikle Gaziantep ilinde yaptığı çalışmalar ile edindiği bilgi ve deneyimlerini aktarmıştır. 27.11.1996 tarihinde Oda Merkezinde Sanayi Kognresi 2. Düzenleme Kurulu toplantısı yapıldı.

27.11.1996 tarihinde Milliyet Gazetesi‘nde “Anadolu Kaplanları” yazı dizisini hazırlayan Şule Yücebıyık‘ın davetli olduğu ve Kongre Düzenleme Kurulu‘nun da katıldığı 2. Atölye çalışması gerçekleştirildi. 31.01.1997 tarihinde “97 Sanayi Kongresine Doğru Gümrük Birliği‘nin 1. Yılında Sanayi Sektörlerimiz” konulu sempozyum gerçekleştirildi. Sempozyumda; Gümrük Birliği sonrası sektördeki olumlu ve/veya olumsuz gelişmeler, yeni koşullardaki beklenti ve öngörülerin gerçekleşip gerçekleşmediği sektör temsilcileri tarafından sunulmuştur. 11.01.1997 ve 01.02.1997 tarihlerinde kongrenin ana temalarından birisi olan Anadolu Sanayi ve Yerel Dinamiklerin İncelenmesi çerçevesinde Çorum ve Kayseri illerinde bölge toplantıları yapıldı. Sanayi ve Ticaret Odalarının temsilcileri, akademik çevreler ve meslektaşlarımızın katıldığı bu toplantılarda, bölgelerdeki sanayimizin genel durumu, sorunları, üniversite sanayi işbirliğinin boyutları ve olası gelişmeler tartışılmıştır.

12.04.1997 tarihinde İstanbul‘da; Ocak 1997 tarihinde Ankara‘da gerçekleştirilen “Gümrük Birliğinin 1. Yılında Sanayi Sektörlerimiz” Sempozyumu‘nda sunulan bildirilerin değerlendirilmesi ve Avrupa Birliği‘ne girme yolunda Türkiye Sanayinin konumunun tartışılması için bir panel düzenlendi. 12.04.1997 tarihinde İstanbul Şubemizde Sanayi Kongresinin 3. Düzenleme Kurulu Toplantısı yapıldı. 29 Mayıs 1997 tarihinde Konya‘da; Anadolu Sanayisinin Yerel Dinamiklerinin incelenmesi kapsamında değerlendirilen ve Sanayi-Ticaret Odaları temsilcileri, üniversite temsilcilerinin katıldığı atölye çalışması gerçekleştirildi. 06 Haziran 1997 tarihinde İstanbul‘da; yerel uzmanların, ekonomistlerin, sosyologların ve konunun uzmanlarının katıldığı “Sanayide Güçler Mevzilenmesi” konulu atölye çalışması yapıldı. Bu atölye çalışmasına, Hacer ANSAL, Nurhan YENTÜRK, Sungur SAVRAN, Hayri KOZANOĞLU, Fuat ERCAN, Mehmet TÜRKAY, Haldun GÜLALP, Ayşe BUĞRA, Çağlar KEYDER ile Yürütme Kurulu Üyelerinden Ayfer EĞİLMEZ, Kaya GÜVENÇ ve Ali Ekber ÇAKAR katılmıştır. 13.06.1997 tarihinde Ankara‘da; ekonomistlerin, sosyologların ve konu uzmanlarının katıldığı “Bilim, Teknoloji ve Sanayileşme Politikalarındaki Yeni Gelişmeler” konulu atölye çalışması yapıldı. Bu atölye çalışmasına; Melih ERSOY, Aykut GÖKER, Yakup KEPENEK, Murat GÜVENÇ, Mehmet ECEVİT, Sencer AYATA, Oğuz OYAN ile Oda Başkanı Mehmet SOĞANCI, Ali Ekber ÇAKAR ve Kaya GÜVENÇ katılmıştır.

“97 Sanayi Kongresi Toplu Bakış” teması kapsamında ele alınan kongre; Anadolu Sanayileri ve Araştırma Raporu, Dünya Ekonomisindeki Gelişmeler ve Sanayileşmenin Yeni Boyutları, Devlet ve Sınıfların Yeniden Yapılanması, Toplumsal Değişim Sürecinde İstihdam ve İş Gücü Eğitimleri, Sanayi ve Teknoloji Stratejisi İçin İpuçları başlıklarından oluşan toplam beş oturumda, araştırma bulgularına dayalı tebliğler sunulmuştur. Farklı disiplinlerden oluşan ve konuşma sırasına göre; Doç. Dr. Sevil KİŞİOĞLU, Dr. Ahmet Haşim KÖSE, Dr. Ahmet ÖNCÜ, Dr. Gülşen ERENLER ÇAKAR, Doç. Dr. Hacer ANSAL, Prof. Dr. Erdoğan SOROL, Prof. Dr. Haldun GÜLALP, Yrd. Doç. Dr. Mehmet TÜRKAY, Doç. Dr. Cem SOMEL, Prof. Dr. Melih ERSOY, Öğr. Gör. Tarık ŞENGÜL, Doç. Dr. Oktar TÜREL, Dr. Tülin ÖNGEN, Prof. Dr. Yakup KEPENEK, Doç. Dr. Murat GÜVENÇ, Prof. Dr. Sencer AYATA, Prof. Dr. Oğuz OYAN, Doç. Dr. Aziz KONUKMAN, Dr. Aykut GÖKER, Prof. Dr. Metin DURGUT, Doç. Dr. Haluk GERAY, Haluk ZONTUL‘dan oluşan akademisyen, bürokrat, ve teknokratların araştırma bulgularına dayalı sundukları tebliğler; katılımcılar tarafından yoğun bir ilgi ile izlenmiştir.

Kongresin oturumlarına ve farklı disiplinler tarafından incelenmesi ve gelişme eğilimi içerisinde olan ve Anadolu‘da ortaya çıkan bu yerel sanayileşme dinamiklerinin varsayılan ipuçları ile ilgili gelişme eğilimlerinin beklenen düzeyde olup olmadıklarını araştırmak amacıyla “Anadolu Sanayileri” konulu çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmada ” Anadolu Sanayileri” olarak yorumlanan yerel sanayileşme odaklarındaki firmaların; Genel, işveren, çalışan, teknoloji ve organizasyon yapıları, Yerel ve merkezi yönetimlerin beklentileri, Ortaya konulmaya çalışılmış ve gözlemler sunulmuştur. Çalışmada; işyeri sayısı, istihdam ve katma değer ölçütleri baz alınarak, gıda-içki dokuma-giyim eşyası ve deri, orman ürünleri ve metal eşya sanayi araştırma kapsamı içine alınmıştır. Bu sanayiler ile ilgili verilen, Denizli, Gaziantep, Kahramanmaraş, Konya, Çorum ve Edirne illerindeki firmalardan elde edilmiştir. Verilerin elde edilmesinde kullanılan bilgi toplama formu bu illerde bulunan Makina Mühendisleri Odası şubelerinde görevli arkadaşların yardımıyla uygulanmıştır. Bilgi toplama formu ile elde edilen veriler SPSS bilgisayar paket programından yararlanılarak değerlendirilmiştir.

“97 Sanayi Kongresi Toplu Bakış” kapsamında ele alınan bu çalışma kongre temasında da belirtildiği gibi yerel dinamikleri öne çıkaran bir “ilk” olma niteliği taşımaktadır. Araştırmanın örnekleri; ülkenin sanayi yapısını yansıtacak şekilde ağırlıkla küçük ve orta ölçekli sanayi işletmeleri üzerinde yoğunlaştırılmış ve yaklaşık 600 işletmeyi kapsayan bir çalışmadır. Bu çalışmaların bulgularında;

· Türkiye Sanayi İşletmelerinin yaklaşık % 95‘ini, kayıtlı çalışanların % 50‘sini kapsarken bu işletmelerin sanayi katma değerinin ancak % 15‘ini yaratabildiklerini,

· Ülkede ve dünyada yükselen liberal görüşlerin sanayiciler arasında politik bir söylem olarak kaldığını, kendilerini “devletçi” veya “liberal” olarak görenlerin sonuçta devletten ekonomik, sosyal ve toplumsal yaşama ilişkin kapsamlı ve sistemli düzenlemeler beklediklerini,

· Sosyal Güvenlik kuruluşlarında kayıtlı olanların toplam istihdamdaki payı % 53 olup istihdam edilenlerin % 47‘si kayıtsız çalışmaktadır. İstihdam edilen kadın nüfusunun içinde kayıtsız çalışanların oranının % 78 gibi yüksek bir paya sahip olduğunu,

· Kurumsallaşmayı başaramamış ve erkek yöneticilerin hakim olduğu ve yöneticilerinin de eğitim düzeyinin düşük olduğunu,

· İmalat sanayinde, işgücünün niteliksiz olduğunu, ücretlerin piyasa koşullarına göre belirlendiğini, sendikalaşmanın çok düşük seviyede olduğunu,

· Rekabet gücü düşük ve ithalata dönük makina kullandıklarını,

• Zanaat tipi teknolojik yapılar kullanıldığını, ortaya koymaktadır.